Robiąc wiosenne porządki w domu, czasami natykamy się na zapomniane akumulatorki i akumulatory. Stare "leżaki" często budzą wątpliwości. Czy po wielu miesiącach lub kilku latach nieużywania, nadal nadają się do użytku? Czy warto je naładować lub spróbować reaktywować, czy lepiej od razu wyrzucić?

Czego dowiesz się z lektury?

• Akumulatory NiMH (np. Eneloop) stopniowo tracą energię przez samorozładowanie, podczas gdy akumulatory litowo-jonowe najlepiej przechowywać w stanie około 50% naładowania, żeby zachować ich optymalną wydajność.
• Przed ładowaniem warto sprawdzić, czy akumulator nie ma widocznych uszkodzeń (wycieki, spuchnięcia) oraz zmierzyć napięcie - dla NiMH/NiCD powinno przekraczać 0,9V, dla LiFePo4 powinno przekraczać 2V, a dla litowych powinno przekraczać 2,5V.
• Stare akumulatory można próbować reaktywować, stosując odpowiednie ładowarki (z funkcją odświeżania dla NiMH) oraz nadzorując proces ładowania, aby uniknąć przegrzewania, a w razie wątpliwości zdecydowanie lepiej je wymienić.

Przeczytaj również

• Sytuacje krytyczne dla akumulatora
• Bezpieczne ładowanie akumulatorków – jakiej ładowarki użyć?
• Bezpieczeństwo baterii i akumulatorów do zabawek dla dzieci – o czym musisz wiedzieć jako rodzic?

Co się dzieje z nieużywanymi akumulatorami?

Popularne akumulatorki niklowo-wodorkowe NiMH, których używamy chociażby w pilotach, latarkach LED czy aparatach i lampach błyskowych, z czasem tracą swoją energię przez samorozładowanie.

Standardowe akumulatorki tracą nawet 10% energii miesięcznie, więc po roku leżenia w szufladzie są zwykle całkowicie rozładowane. Nowsze wersje, takie jak akumulatory Eneloop, radzą sobie znacznie lepiej i potrafią zachować większość ładunku nawet przez 365 dni (a czasami 366 😊).

Akumulatory litowo-jonowe z naszych telefonów i laptopów zachowują się inaczej. Mają mniejsze samorozładowanie, jednakże zdecydowanie nie lubią długiego przechowywania - ani w pełni naładowane, ani całkowicie rozładowane. Najlepiej czują się, gdy są naładowane w około 50% i trzymane w chłodnym i oczywiście suchym miejscu.

Jak ocenić stan starych akumulatorków?

Przed próbą ładowania starego akumulatora, przyjrzyj mu się uważnie. Jeśli widzisz jakiekolwiek wycieki, spuchnięcia czy pęknięcia, szczególnie w przypadku akumulatorów litowych, lepiej od razu oddaj je do recyklingu. Bezpieczeństwo jest ważniejsze niż oszczędność kilkunastu złotych.

Jeśli wizualnie Twój akumulator wygląda dobrze, możesz sprawdzić jego napięcie za pomocą multimetru (pomiar napięcia miernikiem opisywaliśmy już na blogu).

Dla akumulatorków NiMH/NiCD dobry znak to napięcie na poziomie powyżej 0,9V, dla LiFePo4 powinno przekraczać 2V, a dla litowo-jonowych (Li-Ion) powinno być powyżej 2,5V. Zbyt niskie napięcie ogniwa, zwłaszcza w akumulatorach litowych, może oznaczać uszkodzenia wewnętrzne akumulatorka.

Czy warto próbować ładować stare akumulatory?

Dostępne również w sklepie BTO.pl akumulatorki NiMH są bardzo odporne i często można je przywrócić do życia nawet po długim leżakowaniu. Po kilku cyklach ładowania i rozładowania zwykle odzyskują sporą część swojej pojemności. Nie oczekujmy jednak cudów - stary akumulator nie wróci do pełnej sprawności, jednak może z powodzeniem służyć w mniej wymagających urządzeniach, takich jak piloty czy zegary ścienne.

Z akumulatorami litowymi sprawa jest bardziej skomplikowana. Jeśli ich napięcie nie spadło za bardzo i nie mają fizycznych uszkodzeń, warto spróbować je naładować. Pamiętaj jednak, że ich pojemność mogła znacząco spaść. Akumulator laptopa, który kiedyś zapewniał kilka godzin pracy, po latach przerwy może działać tylko przez godzinę.

Jak bezpiecznie ładować stare akumulatorki?

Do ładowania starych akumulatorów używaj dobrej jakości ładowarek. Dla NiMH przydatna będzie ładowarka z funkcją odświeżania, która przeprowadzi kilka cykli ładowania i rozładowania. Dla litowych wybierz tylko ładowarkę przeznaczoną do tego typu ogniw.

Pierwsze ładowanie akumulatorka trzeba osobiście nadzorować - sprawdzaj, czy akumulator nie nagrzewa się nadmiernie. Wydzielanie ciepła podczas ładowania jest zjawiskiem normalnym. Jeśli jednak ogniwo staje się gorące, przerwij ładowanie. W przypadku akumulatorów litowych zaleca się szczególną ostrożność - ładuj je na niepalnej powierzchni, z dala od łatwopalnych materiałów.

Kiedy odpuścić sobie próby ładowania?

Czasem trzeba pogodzić się z tym, że akumulator po prostu nie nadaje się do użytku. Jeśli po kilku próbach naładowania i reaktywacji, nadal ma bardzo niską pojemność, szybko się rozładowuje lub nagrzewa podczas ładowania, lepiej go wymienić. Nie warto ryzykować uszkodzenia sprzętu czy nawet pożaru dla starego akumulatora.

Zagrożenia związane z leżakującymi akumulatorami Li-Ion

Akumulatory litowo-jonowe, które mają napięcie poniżej 2,5V i leżakowały dłużej niż kilka dni/tygodni w tym stanie, są narażone na powstawanie dendrytów. Dendryty to mikroskopijne struktury (przypominające whiskersy - wąsy metaliczne) litowe, które mogą rosnąć wewnątrz akumulatora podczas długiego przechowywania w stanie głębokiego rozładowania.

Te struktury mogą przebić wewnętrzną folię separatora, która oddziela katodę od anody, co prowadzi do wewnętrznego zwarcia. Skutkiem może być zjawisko tzw. "thermal runaway" (termicznego rozbiegania), które w skrajnych przypadkach może doprowadzić do samozapłonu baterii podczas ładowania.

Co istotne, proces termicznego rozbiegania może trwać nawet tygodniami od momentu rozpoczęcia, zanim dojdzie do zapłonu. Dzieje się to, ponieważ ogniwo samo rozładowuje się wewnętrznie na skutek zwarcia i dopóki nie wytraci całej energii, może generować coraz więcej ciepła.

Wielu producentów stosuje zabezpieczenia, uniemożliwiające ładowanie akumulatorów z napięciem poniżej bezpiecznego poziomu. To właśnie dlatego niektóre stare baterie od laptopów czy telefonów nie chcą się ładować - jest to celowe zabezpieczenie.

Jak zapobiegać problemom w przyszłości?

Warto wiedzieć, jak prawidłowo przechowywać akumulatory. NiMH najlepiej trzymać częściowo naładowane i co kilka miesięcy doładowywać. Ogniwa litowe przechowuj w stanie około 50% naładowania, w chłodnym i suchym miejscu.

Zawsze wyjmuj akumulatory z urządzeń, które nie będą używane przez dłuższy czas. No i oczywiście kupuj wyłącznie dobre akumulatorki w sklepie internetowym BTO.pl. To Ci się opłaci! 😊