Baterie jednorazowe to źródła energii używane w niewielkich urządzeniach - od zabawek po piloty, latarki i nie tylko. Zazwyczaj każdy ma je w domu i choć nie można ich ładować ponownie, ważne jest, by regularnie sprawdzać ich stan, tak aby uniknąć sytuacji, w której urządzenie przestaje nam działać w najmniej odpowiednim momencie.

Czy można jednak sprawdzić poziom napięcia baterii w domowych warunkach? Tak, wystarczy do tego prosty test. Czego dowiesz się z lektury tekstu?

• Sprawdzanie stanu baterii można wykonać na dwa sposoby: przy użyciu multimetru, mierząc napięcie, gdzie standardowa wartość dla baterii alkalicznych to około 1,5V, lub bez miernika poprzez prosty test polegający na upuszczeniu baterii z małej wysokości - naładowana bateria nie odbija się od powierzchni, podczas gdy rozładowana już tak.
• Główna różnica między baterią a akumulatorem polega na tym, że bateria jest jednorazowym źródłem energii, które po rozładowaniu należy wyrzucić, natomiast akumulator można wielokrotnie ładować i używać ponownie, co czyni go rozwiązaniem bardziej ekonomicznym i przyjaznym dla środowiska.
• Zużyte baterie zawierają niebezpieczne substancje chemiczne i wymagają odpowiedniej utylizacji - nie wolno wyrzucać ich do zwykłego śmietnika. Należy je oddawać do specjalnych pojemników znajdujących się w sklepach, supermarketach, szkołach, urzędach lub punktach recyklingu.

Zachęcamy również do lektury innego artykułu, dotyczącego baterii i akumulatorów, zatytułowanego: Akumulatorki i ładowarka zamiast baterii? Czy to się opłaca?

Jak sprawdzić, czy baterie działają krok po kroku?

Istnieje możliwość przeprowadzenia prostego testu, sprawdzającego stan baterii jednorazowej w warunkach domowych. Aby to zrobić, będziemy potrzebować miernika napięcia, znanego również jako multimetr. Prosty multimetr kupisz w sklepie BTO.

Aby dokonać pomiaru, należy ustawić miernik na pomiar napięcia stałego (DC) w zakresie 20 V, co oznacza ustawienie wskaźnika na "20" w sekcji oznaczonej symbolem "V-" (napięcie stałe). Następnie, przy pomocy przewodów pomiarowych — czerwony przewód do bieguna dodatniego (+) baterii, a czarny do bieguna ujemnego (-) — przystępujemy do pomiaru napięcia.

Uzyskany wynik pozwala ocenić, czy bateria znajduje się w stanie pełnego naładowania, czy też wymaga wymiany. Standardowe napięcie dla większości jednorazowych baterii alkalicznych wynosi około 1,5 V, zatem jego znaczące obniżenie wskazuje na wyczerpanie źródła energii, a bateria przestaje działać.

Żywotność baterii – co o niej świadczy?

Bateria jednorazowa, jak sama nazwa wskazuje, jest zaprojektowana do jednorazowego użycia — po wyczerpaniu się nie można jej więc naładować lub użyć ponownie. Typowe rodzaje baterii to alkaliczne (AA, AAA), litowe lub cynkowo-węglowe. Zawierają one substancje, które uwalniają energię poprzez reakcje chemiczne, ale po rozładowaniu nie można ich już zregenerować. 

Kiedy napięcie baterii spada poniżej minimalnego wymaganego poziomu dla urządzenia (np. 1,0 V lub 0,8 V), urządzenie przestaje działać, ponieważ nie ma już wystarczającej mocy do jego zasilenia. Baterie alkaliczne i litowe charakteryzują się różnymi czasami pracy — baterie litowe często oferują dłuższy czas działania, zwłaszcza w urządzeniach o niskim poborze mocy, takich jak zegarki czy piloty.

Warto też wiedzieć, że baterie mają określoną datę ważności, która informuje, do kiedy bateria zachowa swoją optymalną wydajność. Po upływie tej daty nawet jeśli bateria nie była używana, może stracić część swojej energii w wyniku naturalnych procesów wewnętrznych i może dojść do samo rozładowania.

Rodzaj baterii a ich żywotność

Żywotność baterii jest zależna od technologii ogniwa oraz warunków użytkowania i przechowywania. Baterie alkaliczne i litowe oferują długą trwałość, szczególnie w urządzeniach o niskim poborze energii. Baterie cynkowo-węglowe i cynkowo-manganowe mają krótszą żywotność, ale są tańsze i nadal stosunkowo popularne w mniej wymagających aplikacjach. Warto pamiętać, że odpowiednie przechowywanie baterii, zwłaszcza w chłodnym i suchym miejscu, może znacząco wpłynąć na ich długowieczność.

Jak bez miernika można sprawdzić czy bateria działa?

Wiele naszych urządzeń jest zasilanych bateriami, a większość z nas posiada ich zapas w domu. Jednak baterie, które przechowywane są przez dłuższy czas, mogą utracić już sporą część swojej energii. Z tego względu sprawdzanie baterii przed ponownym użyciem w urządzeniach jest istotne. Co jeśli chcemy sprawdzić baterie, a nie mamy miernika?

Jeśli bateria znajduje się w urządzeniu, jak np. latarka, możesz sprawdzić, czy działa prawidłowo. Jeśli latarka świeci słabym światłem lub wcale, może to oznaczać, że bateria jest na wyczerpaniu. 

Jednym z innych prostych trików na sprawdzenie stanu naładowania baterii jest jej upuszczenie z niewielkiej wysokości na twardą powierzchnię. Jeśli bateria jest naładowana, nie będzie się odbijać, zachowując stałą pozycję. Natomiast bateria rozładowana będzie odbijać się od powierzchni, co wynika z braku odpowiedniej energii wewnętrznej. Jednak należy pamiętać, że ta metoda daje jedynie ogólną wskazówkę, a jej dokładność jest ograniczona.

Czym różni się bateria od akumulatorka?

Chociaż zarówno bateria, jak i akumulator pełnią tę samą podstawową rolę — dostarczają energię do urządzeń — różnią się między sobą i łatwo tę różnicę zobaczyć. Najprościej rzecz ujmując, bateria to jednorazowe źródło energii, a akumulator to źródło, którego można wielokrotnie używać po uprzednim naładowaniu. 

Bateria to tzw. jednorazowy bohater, który wykonuje swoje zadanie, ale po chwili znika. Kiedy włożymy ją do urządzenia, jak pilot czy zabawka, wykorzystuje swoją energię do działania, a kiedy się rozładuje, trzeba ją po prostu wyrzucić i zastąpić nową. Baterie, takie jak popularne alkaliczne, są zaprojektowane tak, aby po wyczerpaniu się energii nie nadawały się do ponownego użycia.

Z kolei akumulator to wytrwalszy bohater. Może być wielokrotnie ładowany i używany przez długi czas. To jak bateria, którą możesz podłączyć do ładowarki, dając jej "drugie życie". Akumulatory, jak te w smartfonach, laptopach czy samochodach elektrycznych, przechowują energię, którą można uzupełnić, dzięki czemu są bardziej ekonomiczne i przyjazne środowisku.

Co zrobić z bateriami, które nie nadają się do użytku?

Zarówno zużyte, jak i rozładowane baterie należy odpowiednio zutylizować. Baterie zawierają substancje chemiczne, które mogą być po prostu niebezpieczne dla środowiska, a także dla zdrowia ludzi i zwierząt. Wyrzucenie ich do zwykłego śmietnika jest więc zabronione! Gdzie zatem wyrzucić rozładowane baterie? 

W wielu miejscach dostępne są specjalne pojemniki na baterie, znajdują się one w sklepach, supermarketach, punktach recyklingu, a także w placówkach publicznych (szkołach, urzędach itp.). Podobnie duże sklepy elektroniczne, supermarkety, a także punkty recyklingu przyjmują zużyte baterie do późniejszego przetworzenia.

Jeśli bateria jest uszkodzona (np. pęknięta lub wyciekająca), należy ją przechowywać w sposób bezpieczny, najlepiej w szczelnym pojemniku, aby uniknąć kontaktu z substancjami chemicznymi. W takim przypadku najlepiej zabezpieczyć baterie i udać się do profesjonalnego punktu utylizacji.